ข่อยหนาม หมายถึง น. ชื่อไม้ต้นขนาดเล็กชนิด Streblus ilicifolius (Vidal) Cornerในวงศ์ Moraceae มักขึ้นบนเขาหินปูนในป่าดิบ ลําต้นตรงใบแข็งหนา ด้านบนเขียวแก่เป็นมัน ขอบใบเป็นหนามแหลมคม,ปักษ์ใต้เรียก กระชิด.
(ถิ่น-พายัพ, อีสาน) ส. คําใช้แทนตัวผู้พูด, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๑. น. ข้า, บ่าว, เช่น เมื่อให้สูสองราชเป็นข้อยขาดแก่พราหมณ์.(ม. คําหลวง กุมาร).
ดู ข่อยนํ้า ที่ ข่อย.
(โบ; กลอน) ว. คลํ้า, มืดมัว, เขียนเป็น ขข่ำ ก็มี เช่น ฟ้าแมลบมล่นนร้อง ท้องฟ้าเขียวขขํ่า ยงงฝนพพร่ำพรอยพรำ อื้ออึงอัมพรระงม ด้วยกำลงงลมพายุพัดน้นน. (ม. คําหลวง ฉกษัตริย์).
(โบ; กลอน) ว. แข้น, แข็ง, เขียนเป็น ขแข่น ก็มี เช่น สองอ่อนโอ้อาดูร ร้อนแสงสูรย์ขแข่น. (ม. คําหลวง กุมาร), (ม. คําหลวงกุมาร), ร้อนขะแข้น. (ม. คําหลวง กุมาร).
(โบ; กลอน) ว. แข้น, แข็ง, เขียนเป็น ขแข่น ก็มี เช่น สองอ่อนโอ้อาดูร ร้อนแสงสูรย์ขแข่น. (ม. คําหลวง กุมาร), (ม. คําหลวงกุมาร), ร้อนขะแข้น. (ม. คําหลวง กุมาร).
ดู กระแจะ ๒.
(ถิ่น) ก. กระแทก, กระทบโดยแรง, กระทุ้ง, เช่น ขะแถกแทงทอท่ยวเขาส้ยมส่ยวยงงมี. (ม. คําหลวง มหาราช).